1. Giải phẫu ruột non - những vấn đề cơ bản

1.1. Vị trí của ruột non

Ruột nonlà một bộ phận của ống tiêu hóa, nằm ngay sau dạ dày và phía trước ruột già. Chiều dài của ruột non khoảng 5.5 - 9m (người trưởng thành) kéo dài từ môn vị dạ dày đến góc trái của hỗng tràng. Tổng diện tích bề mặt trong ruột non có thể tới 500m2.

Vị trí giải phẫu ruột non trong khoang bụng

1.2. Cấu tạo ruột non

Giải phẫu ruột noncó cấu tạo gồm 3 phần chính:

- Tá tràng

+ Là phần đầu ruột non, hình chữ C, dài 25cm và có hình chữ C.

+ Ôm quanh đầu tụy, hơi phình to ở phía trên và đi theo đường gấp khúc.

- Hỗng tràng và hồi tràng

Rất khó phân định được ranh giới của hồi tràng và hỗng tràng nhưng 4/5 độ dài đoạn đầu ruột non gọi là hỗng tràng còn 1/5 còn lại gọi là hồi tràng. Do hai phần này khá dài nên chúng được uốn lại thành hình chữ U để ở trong khoang bụng. Có khoảng 14 - 16 quai chữ U phân chia thành: quai chữ U bên dưới nằm dọc, quai chữ U bên trên nằm ngang, thông qua mạc treo ruột non để treo vào thành lưng.

1.3. Hệ thống thần kinh và mạch máu ở ruột non

- Động mạch: hồi tràng và hỗng tràng được cung cấp máu động mạch mạc treo tràng trên.

- Tĩnh mạch: tĩnh mạch mạc treo tràng trên khi đến phía sau thân tụy sẽ hợp lại với tĩnh mạch lách để hình thành tĩnh mạch cửa.

- Bạch huyết vào hạch tạng treo tràng.

Giải phẫu ruột nontrên phương diện thần kinh của bộ phận này thì ruột non khởi nguồn từ hệ thần kinh tự chủ, gồm 2 nhân tố chính là giao cảm và đối giao cảm. Nó gồm các nhánh khác nhau được tách từ đám rối mạc treo tràng trên.

1.4. Chức năng chính của ruột non

Tiêu hóa và hấp thu thức ăn là 2chức năng chính của ruột non. Do niêm mạc ruột có cấu trúc tốt, diện tích tiếp xúc lớn nên đây mới là nơi đảm nhận quá trình tiêu hóa và hấp thu thức ăn chính.

Thức ăn được trộn cùng dịch tụy vào nhào lộn trong ruột non, dịch tụy, dịch ruột và dịch mật. Các chất dinh dưỡng được hấp thu qua thành ruột rồi đi theo đường tĩnh mạch đến gan. Nhờ cómen tiêu hóamà các sản phẩm cuối cùng được hấp thu qua thành ruột để về với gan theo đường tĩnh mạch.

Ruột non là một phần không thể thiếu để đảm bảo hoạt động bình thường của hệ tiêu hóa

2. Một số bệnh lý xảy ra ở ruột non thường gặp

2.1. Viêm túi thừa Meckel

Bệnh có triệu chứng điển hình làđau bụng, nôn vàbuồn nôn, đại tiện có máu nên dễ nhầm lẫn với bệnhviêm ruột thừacấp. Bệnh viêm túi thừa Meckel có thể gây biến chứngnhiễm trùng đường ruột, tắc ruột ruột non có các túi nhỏ phình ra ngoài khi không được điều trị. Trường hợp này phải cắt bỏ phần ruột non có túi thừa.

2.2. Bệnh tắc ruột non thực thể cấp

Bệnh lý này dễ gặp ở hồi tràng ruột non với triệu chứng bụng đau từng cơn chủ yếu quanh vùng rốn, cơn đau ngày càng lan rộng. Ngoài ra người bệnh cũng có nhiều cơn đau với phạm vi rộng hơn trước, mức độ đau cũng nặng hơn. Bệnh lý này cần được điều trị sớm để tránh biến chứng thủng bụng, viêm màng bụng, hạhuyết áp, nhiễm khuẩn huyết và viêm màng bụng.

Để điều trị bệnh lý này, bác sĩ sẽ thực hiện biện pháp phẫu thuật như điều chỉnh chất keo và chất điện giải, hút mũi dạ dày,kháng sinh, điều chỉnh điện giải,... Trường hợp không đáp ứng với điều trị tắc ruột non sẽ được phẫu thuật cắt bỏ phần ruột đã hoại tử rồi nối các đoạn ruột khỏe mạnh vào với nhau.

2.3. Hội chứng kích thích ruột

Đây là tình trạng rối loạn chức năng ruột thường xuyên tái phát, tuy không nguy hiểm đến sự sống nhưng khiến sinh hoạt của người bệnh chịu nhiều ảnh hưởng. Người mắc hội chứng này có triệu chứng: đầy hơi, đau và nặng bụng,mất ngủ,đau đầu, đại tiện luôn trong cảm giác đi chưa hết phân,...

Việc điều trịhội chứng kích thích ruộtchủ yếu tập trung vào chế độ ăn kiêng đồ khó tiêu, thực phẩm dễ gây dị ứng, tăng bổ sung chất xơ. Người bệnh không được ăn quá no, khi ăn cần nhai kỹ và chậm. Nếu hội chứng ở mức độ nghiêm trọng sẽ cân nhắc dùng thuốc chốngtáo bón, giảm đau, chống sình hơi, thuốc triệt khuẩn ruột vàthuốc an thần.

Hội chứng ruột kích thíchlà bệnh thường gặp ở ruột non

2.5. Ruột non bị dị dạng bẩm sinh

Lòng ruột non có thể không thông suốt nếu bị bít một đoạn nào đó hoặc có đoạn mô sợi cứng nối ruột trên và ruột dưới. Tùy vào mức độ bít hẹp nhiều hay ít mà người bệnh sẽ bị tắc ruột ở mức độ nặng hoặc nhẹ khác nhau.

Bệnh lý này có thể xảy ra ở ruột hoặc bất cứ nơi nào thuộc hồi tràng và hỗng tràng, đôi khi đi kèm với dị tật.

Các bệnh dị dạng bẩm sinh thường xảy ra ở ruột non như:

- Hẹp hoặc teo ruột non: chỉ xảy ra với một đoạn ruột, là kết quả của quá trình rỗng hoá tạo lòng ở thời kỳ phôi thai bị đình trệ hoặc có lòng nhưng bít hẹp.

- Thoát vị rốn: ruột non thoát vị ra khỏi ổ bụng, nguyên nhân thường gặp là do thành bụng quanh rốn bị suy yếu bẩm sinh.

- Ruột chẻ đôi: tức là ruột dạng bọc ống hoặc túi, có thể có hoặc không có thông nối lòng ruột non.

Hy vọng những chia sẻ trên đây đã giúp bạn đọc hiểu hơn vềgiải phẫu ruột noncũng như các bệnh lý có liên quan đến bộ phận này để chủ động phát hiện triệu chứng bất thường và thăm khám ngay để được điều trị hiệu quả các bệnh lý liên quan đến ruột non.