1. Đặc điểm sinh học cây hoàng tinh

Cây hoàng tinhthuộc họ hành tỏi, được dân gian gọi với nhiều tên khác như: mễ phủ, cây cơm nếp, hoàng tinh hoa đỏ, hoàng tinh lá mọc vòng,... Loài cây này thường mọc ở vùng đất ẩm, triền núi ở các tỉnh phía Bắc.

Đây là loài cây cỏ có tuổi thọ bền, thân rễ mọc ngang, phát triển thành củ hơi dẹt, màu vàng trắng. Trung bình mỗi củ hoàng tinh dài khoảng 30 - 35cm, rộng 6 - 7cm, dày 2 - 3cm.

Lá cây hoàng tinh mọc vòng, không cuống. Phiến lá hình mác. Hoa được mọc ra từ kẽ lá với cuống dài trung bình 1.5 - 2cm. Trong mỗi cuống có 2 hoa hình ống màu tím đỏ, dài 8 - 15mm. Quả hoàng tinh hình cầu, mọng, chuyển sang màu tím đen khi chín.

Lá của cây hoàng tinh

2. Dược liệu cây hoàng tinh: thu hái và bào chế

2.1. Thu hái cây hoàng tinh dược liệu

Bộ phận chính trên cây hoàng tinh được thu hái làm dược liệu là phần thân rễ. Thời điểm tốt nhất để thu hái là mùa thu hoặc mùa xuân vì lúc này rễ ít nước. Tuy nhiên, cũng có những nơi thu hái rễ cây hoàng tinh quanh năm.

Thân rễ cây hoàng tinh có mặt ngoài màu nâu, nâu đen hoặc vàng, sần sùi, có nếp nhăn, khó bẻ gãy, dẻo và dai, có lổn nhổn chấm nhỏ, vị ngọt nhẹ, mùi đường, nếm lưỡi có cảm giác hơi ngứa.

2.2. Bào chế dược liệu cây hoàng tinh

Dược liệu cây hoàng tinhcó thể bào chế theo nhiều cách:

- Sấy hoặc phơi khô: lấy phần rễ hoặc thân cây đem ủ mềm sau đó thái phiến dày và sấy hoặc phơi khô.

- Ngâm rượu: cây hoàng tinh rửa sạch ngâm cùng rượu trong bình theo tỷ lệ: 100kg dược liệu và 20 lít rượu, sau đó đậy nắp kín và đun cách thủy để rượu hút hết vào bên trong dược liệu. Cuối cùng, lấy dược liệu ra cắt thành từng lát dày, đem phơi khô.

Dược liệu hoàng tinh sau khi đã được thái và sấy khô

3. Công dụng chữa bệnh của dược liệu cây hoàng tinh

3.1. Công dụng chữa bệnh của cây hoàng tinh trong y học cổ truyền

Y học cổ truyền quan niệm dược liệucây hoàng tinhcó tính bình, vị ngọt, có tác dụng kiện tỳ, nhuận phế, dưỡng âm, bổ khí, ích thận,... Vì vậy, có thể dùng thảo dược này trong một số bài thuốc như:

- Chữa suy nhược, phục hồi cơ thể sau khi bị bệnh

Các vị thuốc gồm: đảng sâm 12g, hoàng kỳ 12g, sinh địa 20g, kỷ tử 12g, hoàng tinh 24g đem sắc lấy nước uống.

- Chữa thiếu máu

Đem tán bột các loại dược liệu sau để sắc uống mỗi ngày 10g: tam thất 8g, rễ đinh lăng 10g, thục địa 10g, hà thủ ô 10g, củ hoàng tinh 20g.

- Chữaho nhiều, lao lực

Sắc các dược liệu sau cùng 600ml nước: ý dĩ 10g, hoàng tinh 15g. Sắc đến khi còn 200ml nước thuốc thì chắt lấy nước để chia thành 3 lần uống trong ngày.

- Chữa bệnh lý mạch vành, đau thắt ngực

Dược liệu gồm: củ hoàng tinh 15g, côn bố 15g, bá tử nhân 10g, thạch xương bồ 10g, uất kim 10g, diên hồ sách 6g, sơn tra 24g. Toàn bộ dược liệu đem sắc lấy nước chia thành 3 lần uống/ngày. Mỗi đợt điều trị liên tiếp trong 4 tuần.

- Chữatiểu đường

Tán mịn các dược liệu sau để pha nước uống mỗi lần 5g, 3 lần/ngày: củ hoàng tinh 20g, hoàng kỳ 20g, sinh địa 20g, trạch tả 10g, nhân sâm 10g, hoàng liên 10g, địa cốt bì 10g.

- Chữa nấm chân tay

Đem 100g hoàng tinh thái nhỏ, bỏ vào lọ thủy tinh sau đó cho thêm vào đó 250ml cồn 75%, đậy nắp kín. Sau 15 ngày, lọc lớp hoàng tinh đã ngâm qua túi lọc, vắt bỏ bã, chỉ lấy phần nước rồi trộn cùng 150ml giấm.

Vệ sinh sạch vùng da tay, da chân bị nấm, thấm khô nước sau đó lấy hỗn hợp đã chuẩn bị ở trên bôi trực tiếp lên bề mặt da, mỗi ngày 3 lần.

Dược liệu cây hoàng tinh có thể dùng để trị nấm chân tay

3.2. Công dụng chữa bệnh của cây hoàng tinh trong y học hiện đại

Y học hiện đại cũng đã có nhiều nghiên cứu cho thấytác dụng chữa bệnh của cây hoàng tinhnhư:

- Chữa tiểu đường

Nghiên cứu được thực hiện trên chuột bị tiểu đường cho thấy, hoạt chất saponin trong dược liệu này có thể giảm tăng đường huyết và lipid máu. Điều này cho thấy cây hoàng tinh có thể được dùng để kiểm soát đường huyết và kháng insulin ở người bị tiểu đường type 2.

- Điều hòa lipid máu

Thành phần trong cây hoàng tinh có khả năng kiểm soát gia tăng triglycerid và cholesterol toàn phần do chế độ ăn giàu chất béo. Điều này có được là do sự điều chỉnh chất chuyển hóa có trong gan, máu và nước tiểu. Do đó, có thể dùng dược liệu này như một chất điều hòa lipid ở những người mắc bệnhrối loạn lipid máu.

4. Một số lưu ý khi trị bệnh bằng cây hoàng tinh

Khi sử dụng cây hoàng tinh dược liệu cần lưu ý để tránh nhầm lẫn với cây dong (cách gọi của người miền Bắc) hay cây bình tinh (cách gọi của người miền Nam). Nhìn bên ngoài hình dáng của hai loài cây này tương đối giống nhau. Tuy nhiên, cây dong cao (có thể đến 2m), lá có lông và mọc so le, thân rễ có dạng hình thoi dài màu trắng. Loài cây này được xếp vào hàng cây lương thực, không phải cây dược liệu.

Mặc dùcây hoàng tinhđã được công nhận mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, có thể dùng làm dược liệu chữa bệnh. Tuy nhiên, để đảm bảo không gặp phải tác dụng phụ ngoài ý muốn và điều trị bệnh đúng cách, việc dùng dược liệu này cần có sự thăm khám và chỉ dẫn từ thầy thuốc có chuyên môn.

Ngoài những nội dung về dược liệu cây hoàng tinh được chia sẻ trên đây, nếu còn băn khoăn nào khác về các vấn đề sức khỏe hoặc có nhu cầu đặt lịchkhám sức khỏecùng bác sĩ chuyên khoa củaHệ thống Y tế MEDLATEC, quý khách hàng có thể liên hệ tổng đài1900 56 56 56để được hỗ trợ nhanh chóng.