1. Một số nét tổng quan về cây kim anh

Còn được gọi với tên đường quân tử hoặc thích lê, hồng vụng, mác nam,... cây có tên khoa học là Rosa laevigata Michx, thuộc họ hoa hồng.

Cây có một số đặc tính nổi bật như: vị chua, có xen lẫn một chút ngọt, mát, tính bình, thân dạng leo với chiều dài thường khoảng từ 7 tới 10m, thường mọc theo bụi. Thân cây có thể màu xám nhạt hoặc nâu, trên thân nhiều gai, cành nhẵn.

Lá là dạng lá kép, mọc so le nhau, gồm 3 lá chét hình trứng hoặc bầu dục. Mép lá được cấu tạo các khía nhọn với mặt trên lục sẫm, mặt dưới xanh nhạt. Trên một số gân lá, có thể mọc gai, lá chét to và dài ở tận cùng.

Hoa kim anh là dạng hoa đơn và thường mọc tại đầu cành. Hoa to, trắng, có mùi thơm với một lớp lông cứng tại cuống, nhị hoa màu vàng. Mùa hoa nở thường là khoảng tháng 3 tới tháng 6 còn mùa quả khoảng tháng 7 tới tháng 9, quả cũng hình trứng với nhiều lông gai cứng bên ngoài. Quả khi chín có màu vàng nâu, bên trong chứa nhiều hạt dạng thon dẹt.

Một số tỉnh như Lạng Sơn, Cao Bằng là nơi có thể dễ dàng tìm thấy kim anh mọc hoang

Cây kim anh mọc hoang thường gặp nhất là ở các vùng núi thấp thuộc một số tỉnh như Cao Bằng, Lạng Sơn. Từ lâu, quả kim anh đã được sử dụng làm nguyên liệu cho nhiều bài thuốc khác nhau, phần rễ và lá cũng đôi khi được dùng.

Việc thu hái quả để làm dược liệu thường được thực hiện vào giai đoạn quả già, khoảng tháng 7 tới tháng 9. Sau khi hái về, quả thường được cho vào cái túi vải để chà xát hoặc xóc mạnh. Mục đích của việc làm này là để các gai trên quả rụng hết. Sau đó, quả được bổ ra để nạo sạch lông tơ cũng như hạt ở phía bên trong rồi đem đi sấy khô. Quả đã sấy có thể bảo quản được trong một thời gian dài nếu để ở nơi khô ráo và thoáng mát.

Quả sau khi sấy có thể chuyển màu đỏ nâu và bóng, mặt bên ngoài có thể xuất hiện những nếp nhăn theo chiều dọc, bề mặt quả lỗi lõm, là dấu tích của những chiếc gai đã rụng.

2. Những tác dụng có thể kể tới của cây kim anh

Đối với y học hiện đại, việc nghiên cứu cây kim anh đã chỉ ra một số tác dụng nổi bật có thể kể tới như:

• Kháng khuẩn: nước sắc từ quả này mang tới khả năng sát khuẩn mạnh do chúng có thể ức chế được hoạt động của vi khuẩn, virus gây hại, chẳng hạn: tụ cầu vàng, E.coli hoặc virus cúm,...
• Giảm hiện tượng động mạch bị xơ vữa: đối với những người mắc bệnh này do nguyên nhân ăn nhiều thực phẩm có chứa cholesterol, sử dụng quả kim anh để làm thuốc điều trị có thể khiến cho không chỉ lượng cholesterol mà cả beta-lipoprotein trong máu giảm.

Đối với kim anh, quả là bộ phận được dùng làm thuốc phổ biến hơn cả

Đối với y học cổ truyền, từ lâu, cây kim anh đã được sử dụng trong các bài thuốc để chữa trị, khắc phục một số vấn đề như:

• Yếu sinh lí, xuất tinh sớm hoặc mộng tinh: bởi cây mang tới tác dụng bổ thận, ngũ tạng nên có thể giúp tráng gân cốt, sinh tân dược, cố tinh,... ở nam giới.
• Tiểu són, tiết dắt, tiểu đêm,...: tác dụng này cũng tới từ khả năng dưỡng huyết, bổ thận, nhờ vậy mà có thể giảm các triệu chứng trên.
• Sa tử cung, trực tràng: khi được kết hợp cùng ngũ vị tử.
• Khí hư bất thường: đối với những người phụ nữ bị suy giảm chức năng sinh lý, ham muốn hoặc xuất hiện khí hư bất thường, sử dụng thuốc từ cây kim anh có thể giúp tình trạng được khắc phục.
• Tỳ hư, phân lỏng: do cây có khả năng cải thiện chức năng thận, hệ tiêu hóa.

3. Một số bài thuốc phổ biến

Cây kim anh thường được sử dụng trong một số bài thuốc phổ biến sau:

Thuốc trị di tinh, mộng tinh, suy nhược thần kinh

Sử dụng quả kim anh khô (500g) đem thái mỏng, thêm tua sen (50g), ba kích (250g) rồi đem sao vàng, tán nhỏ. Sau đó, cho hỗn hợp đã tán nhỏ vào túi vải để sắc trong khoảng 3000 ml nước. Đun sôi, để nhỏ lửa cho tới khi nước cô lại còn khoảng 1000 ml, lọc lấy nước thuốc.

Tiếp tục bỏ thêm khoảng 1000 ml nước vào phần bã để sắc được khoảng 500ml nước rồi trộn nước trong hai lần sắc lại với nhau, cho thêm khoảng 8 lạng đường, khuấy cho tan, cô đặc rồi để dùng dần. Mỗi ngày, uống hai lần, mỗi lần một lượng khoảng 1 thìa canh.

Người yếu ớt, suy nhược thần kinh có thể uống nước từ kim anh để cải thiện

Trị yếu sinh lý, bồi bổ sức khỏe

Đối với bài thuốc này, nên sử dụng quả kim anh và khiếm thực mỗi thứ 100g rồi đem phơi thật khô. Sau khi đã khô, tán nhỏ các nguyên liệu rồi rây bột mịn. Sau đó, lấy bộ này trộn với mật và vo thành các viên nhỏ bằng hạt ngô. Mỗi ngày, uống từ 10 tới 20 viên để bồi bổ sức khỏe.

Trị tiểu đêm, tiểu dắt, tiểu són

Bài thuốc được thực hiện với các thành phần: quả kim anh, tang phiêu diêu, tua sen, mỗi thứ 10g, sơn dược 12g. Sau đó, đem tất cả nguyên liệu trên đi phơi thật khô rồi sắc với khoảng 400ml nước để cô lại còn 100ml, uống hàng ngày.

Kim anh cũng cho thấy tác dụng tốt với người tiểu dắt, tiểu són

Trị bệnh về đường tiêu hóa,tiêu chảykéo dài, tỳ hư

Các thành phần cần có gồm quả kim anh, phục linh, đẳng sâm, bạch truật mỗi thứ 10g, hạt sen 15g. Sau đó, đem đi sắc thuốc để uống trong ngày.

Trị chứng mồ hôi trộm, vô lực, chân tay tê mỏi, ù tai

Thành phần cần có gồm: cao quả kim anh (184g), khiếm thực (180g), sơn dược (120g), hoàng bá (180g), sa sâm nam (120g), thêm 75g mỗi loại gồm táo nhân, hên tu, mẫu lệ, hạt sen, tỏa dương, long cốt, mạch môn rồi tán thành bột, trộn đều, vo viên. Mỗi ngày uống khoảng 6g cho tới khi bệnh giảm.

Cùng với quả, rễ và lá kim anh cũng có thể được dùng để trị bệnh bằng cách: đem đi rửa sạch, cạo bỏ lớp vỏ ngoài rồi thái nhỏ, sao vàng. Sau đó, sử dụng các thành phần này để ngâm rượu. Rượu ngâm thời gian càng lâu thì hiệu quả mang tới càng cao.

Bên cạnh đó, lá của kim anh còn có thể được sử dụng bằng cách rửa sạch, giã nát để đắp trực tiếp vào những vết thương đang bị sưng tấy hoặc loét, bỏng. Tuy nhiên, với cách làm này nên chú ý đảm bảo vệ sinh và phòng tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Dù có khả năng kháng khuẩn tốt song không phải ai cũng có thể sử dụng các bài thuốc từ kim anh. Những đối tượng sau nên cẩn thận: người bịtáo bón, nhiệt, nóng trong, táo kết, tiêu chảy cấp hoặc tiểu không thông. Cùng với đó, cần phân biệt kim anh với kim anh hoa đỏ bởi kim anh hoa đỏ không phải là dược liệu. Tốt nhất, bạn cần hỏi ý kiến và được bác sĩ tư vấn trước khi sử dụng.

Để được tư vấn sức khỏe hoặc đặt lịch khám chữa bệnh tạiHệ thống Y tế MEDLATEC,bạn vui lòng gọi tới Tổng đài1900 56 56 56để được Tổng đài viên hỗ trợ.